• विज्ञापन ‘फ्री’ अनलाईन म्यागेजिन
  • प्रयोगका सर्त
  • Privacy Policy
  • सम्पर्क
No Result
View All Result
सपोर्ट
फ्री प्रेस नेपाल
  • गृहपृष्ठ
  • इनभेस्टिगेसन
    द्वन्द्वपीडितहरुका कथा : न्याय माग्दामाग्दै मरे नन्दप्रसाद, अझै कतिको लिने ज्यान ?

    द्वन्द्वपीडितहरुका कथा : न्याय माग्दामाग्दै मरे नन्दप्रसाद, अझै कतिको लिने ज्यान ?

    टीकापुरमा राज्यले किन रोप्यो द्वन्द्वको फसल

    टीकापुर घटना: राज्यद्धारा फँसाईएका निर्दाेष थारुका कथा

    छाँया कम्प्लेक्सभित्र लुकेका अनुहार

    कमलपोखरी हडप्ने ११७ बर्षे तिगडम

  • बिचार
    • All
    • कार्टून
    लक्डाउन १६औं दिन : चिनिया होईन दक्षिण कोरिया मोडालिटी हेरौं

    लक्डाउन १६औं दिन : चिनिया होईन दक्षिण कोरिया मोडालिटी हेरौं

    गोवध सम्बन्धि कानुन नै नेपाली समाजको यथार्थको उल्टो छ।

    समावेशी लोकतन्त्र, संघीयता र धर्मनिरपेक्षता नै धरापमा पर्ने खतरा छ

    तथ्यको कसीमा प्रधानमन्त्री ओलीको महाझुट

    संघीयता धरापमा !

  • राजनीति
    • All
    • अर्थराजनीति
    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    डलर खेती होइन जनजाति आन्दोलन

    डलर खेती होइन जनजाति आन्दोलन

    आदिवासी जनजातिलाई गोलबन्द गर्ने ‘महासंघ’ को जन्मकथा

    आदिवासी जनजातिलाई गोलबन्द गर्ने ‘महासंघ’ को जन्मकथा

    मोदी ड्रक्टिनको नेपाली संस्करण

    मोदी ड्रक्टिनको नेपाली संस्करण

    के हामी चिनिया मोडलको एकदलीय व्यवस्थाभित्र प्रवेश गरिसकेका हौं ?

    के हामी चिनिया मोडलको एकदलीय व्यवस्थाभित्र प्रवेश गरिसकेका हौं ?

  • समाजशास्त्र
    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    अर्काको लागि लडिरहेका आफ्नै लागि लड्न थाले (भिडीयो संवाद)

    अर्काको लागि लडिरहेका आफ्नै लागि लड्न थाले (भिडीयो संवाद)

    मान्छेलाई पशुभन्दा तल राख्ने धर्मशास्त्र किन काखी च्याप्ने

    मान्छेलाई पशुभन्दा तल राख्ने धर्मशास्त्र किन काखी च्याप्ने

    बुद्धिमान बाँदर र चीनको समृद्धि

    दशैंले निल्दै गएको नेवारको मोहनि पर्व

  • डायस्पोरा
    ‘प्रशासनमा जनजातिको प्रतिनिधित्व बढ्दो छ’  – उदय राना मगर,  नवनियुक्त महाबाणिज्यदुत हङकङ

    ‘प्रशासनमा जनजातिको प्रतिनिधित्व बढ्दो छ’ – उदय राना मगर, नवनियुक्त महाबाणिज्यदुत हङकङ

    अझै पूरा भएन महावीरलाई बुझाउने एक करोडको बाचा

    मेडलमात्र थाप्ने कि मुद्दा पनि उठाउने नेताज्यू?

    नागरिकलाई भ्रममा राख्ने एनआरएन नागरिकता

    ड्रग्स, ड्रिकं , डाङ्डुङ र हङकङका ‘डेन्जर’ नेपाली

  • विविध
    • All
    • अन्तर्वार्ता
    • जीवनशैली
    • भिडियो
    ‘प्रशासनमा जनजातिको प्रतिनिधित्व बढ्दो छ’  – उदय राना मगर,  नवनियुक्त महाबाणिज्यदुत हङकङ

    ‘प्रशासनमा जनजातिको प्रतिनिधित्व बढ्दो छ’ – उदय राना मगर, नवनियुक्त महाबाणिज्यदुत हङकङ

    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    अर्काको लागि लडिरहेका आफ्नै लागि लड्न थाले (भिडीयो संवाद)

    अर्काको लागि लडिरहेका आफ्नै लागि लड्न थाले (भिडीयो संवाद)

    लक्डाउनमा ‘लक्ड’ स्वास्थ्यसेवा : अस्पतालका कारण सास्ती भोगेकाहरुका कथा (भिडीयोकथा)

    लक्डाउनमा ‘लक्ड’ स्वास्थ्यसेवा : अस्पतालका कारण सास्ती भोगेकाहरुका कथा (भिडीयोकथा)

    लक्डाउनमा खुलेका स्कूल !  (भिडीयो रिपोर्ट)

    लक्डाउनमा खुलेका स्कूल ! (भिडीयो रिपोर्ट)

  • टुल्स
    • Unicode to Preeti – फ्री प्रेस नेपाल
    • Nepali Unicode – फ्री प्रेस नेपाल
    • Preeti to Unicode – फ्री प्रेस नेपाल
    • Nepali Calendar – फ्री प्रेस नेपाल
    • Nepali Date Converter – फ्री प्रेस नेपाल
  • गृहपृष्ठ
  • इनभेस्टिगेसन
    द्वन्द्वपीडितहरुका कथा : न्याय माग्दामाग्दै मरे नन्दप्रसाद, अझै कतिको लिने ज्यान ?

    द्वन्द्वपीडितहरुका कथा : न्याय माग्दामाग्दै मरे नन्दप्रसाद, अझै कतिको लिने ज्यान ?

    टीकापुरमा राज्यले किन रोप्यो द्वन्द्वको फसल

    टीकापुर घटना: राज्यद्धारा फँसाईएका निर्दाेष थारुका कथा

    छाँया कम्प्लेक्सभित्र लुकेका अनुहार

    कमलपोखरी हडप्ने ११७ बर्षे तिगडम

  • बिचार
    • All
    • कार्टून
    लक्डाउन १६औं दिन : चिनिया होईन दक्षिण कोरिया मोडालिटी हेरौं

    लक्डाउन १६औं दिन : चिनिया होईन दक्षिण कोरिया मोडालिटी हेरौं

    गोवध सम्बन्धि कानुन नै नेपाली समाजको यथार्थको उल्टो छ।

    समावेशी लोकतन्त्र, संघीयता र धर्मनिरपेक्षता नै धरापमा पर्ने खतरा छ

    तथ्यको कसीमा प्रधानमन्त्री ओलीको महाझुट

    संघीयता धरापमा !

  • राजनीति
    • All
    • अर्थराजनीति
    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    डलर खेती होइन जनजाति आन्दोलन

    डलर खेती होइन जनजाति आन्दोलन

    आदिवासी जनजातिलाई गोलबन्द गर्ने ‘महासंघ’ को जन्मकथा

    आदिवासी जनजातिलाई गोलबन्द गर्ने ‘महासंघ’ को जन्मकथा

    मोदी ड्रक्टिनको नेपाली संस्करण

    मोदी ड्रक्टिनको नेपाली संस्करण

    के हामी चिनिया मोडलको एकदलीय व्यवस्थाभित्र प्रवेश गरिसकेका हौं ?

    के हामी चिनिया मोडलको एकदलीय व्यवस्थाभित्र प्रवेश गरिसकेका हौं ?

  • समाजशास्त्र
    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    अर्काको लागि लडिरहेका आफ्नै लागि लड्न थाले (भिडीयो संवाद)

    अर्काको लागि लडिरहेका आफ्नै लागि लड्न थाले (भिडीयो संवाद)

    मान्छेलाई पशुभन्दा तल राख्ने धर्मशास्त्र किन काखी च्याप्ने

    मान्छेलाई पशुभन्दा तल राख्ने धर्मशास्त्र किन काखी च्याप्ने

    बुद्धिमान बाँदर र चीनको समृद्धि

    दशैंले निल्दै गएको नेवारको मोहनि पर्व

  • डायस्पोरा
    ‘प्रशासनमा जनजातिको प्रतिनिधित्व बढ्दो छ’  – उदय राना मगर,  नवनियुक्त महाबाणिज्यदुत हङकङ

    ‘प्रशासनमा जनजातिको प्रतिनिधित्व बढ्दो छ’ – उदय राना मगर, नवनियुक्त महाबाणिज्यदुत हङकङ

    अझै पूरा भएन महावीरलाई बुझाउने एक करोडको बाचा

    मेडलमात्र थाप्ने कि मुद्दा पनि उठाउने नेताज्यू?

    नागरिकलाई भ्रममा राख्ने एनआरएन नागरिकता

    ड्रग्स, ड्रिकं , डाङ्डुङ र हङकङका ‘डेन्जर’ नेपाली

  • विविध
    • All
    • अन्तर्वार्ता
    • जीवनशैली
    • भिडियो
    ‘प्रशासनमा जनजातिको प्रतिनिधित्व बढ्दो छ’  – उदय राना मगर,  नवनियुक्त महाबाणिज्यदुत हङकङ

    ‘प्रशासनमा जनजातिको प्रतिनिधित्व बढ्दो छ’ – उदय राना मगर, नवनियुक्त महाबाणिज्यदुत हङकङ

    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    अर्काको लागि लडिरहेका आफ्नै लागि लड्न थाले (भिडीयो संवाद)

    अर्काको लागि लडिरहेका आफ्नै लागि लड्न थाले (भिडीयो संवाद)

    लक्डाउनमा ‘लक्ड’ स्वास्थ्यसेवा : अस्पतालका कारण सास्ती भोगेकाहरुका कथा (भिडीयोकथा)

    लक्डाउनमा ‘लक्ड’ स्वास्थ्यसेवा : अस्पतालका कारण सास्ती भोगेकाहरुका कथा (भिडीयोकथा)

    लक्डाउनमा खुलेका स्कूल !  (भिडीयो रिपोर्ट)

    लक्डाउनमा खुलेका स्कूल ! (भिडीयो रिपोर्ट)

  • टुल्स
    • Unicode to Preeti – फ्री प्रेस नेपाल
    • Nepali Unicode – फ्री प्रेस नेपाल
    • Preeti to Unicode – फ्री प्रेस नेपाल
    • Nepali Calendar – फ्री प्रेस नेपाल
    • Nepali Date Converter – फ्री प्रेस नेपाल
No Result
View All Result
फ्री प्रेस नेपाल
No Result
View All Result
Home सबै विविध अन्तर्वार्ता

नेपालमा जात ब्यवस्थाले वर्ग जन्मायो

by आहुति
१६ आश्विन २०७५, मंगलवार २१:१३
in अन्तर्वार्ता, बिचार, राजनीति, विविध, समाज, समाजशास्त्र
0
SHARES
Share on FacebookShare on Twitter

नेपालमा जात ब्यवस्थाले वर्ग निर्माण गर्यो । यस्तो सामाजिक, साँस्कृतिक र राजनीतिक ब्यवस्था भएको ठाउँमा वर्ग विश्लेषण गर्दा जात ब्यवस्थाको चुरो नकेलाई समस्या बुझिदैन ।

सबैको माग पूरा भएर यदि संविधान बनेकोभएपनि त्यो संविधान बहुसंख्यक जनताको पक्षमा हुदैनथ्यो । लोकतन्त्र पूँजिवादभित्र रहेका प्रत्येक समुदायका हुनेखानेहरुका निम्ति फाईदा हुने संविधान चाहिं बन्थ्यो ।

अन्तरिम संविधान भन्दा पहिलो संविधानसभा प्रतिगामी भयो । पहिलो भन्दा अहिलेको संविधान पूरै प्रतिगामी भयो । जब लागु गर्ने चरण आयो, यथास्थितिलाई नै टिकाउने खालको आयो ।

अर्थतन्त्रको कोणबाट हेर्दा यो संविधानले नवउदारवादलाई जस्ताको तस्तै अंगिकार गर्ने भन्छ । यहिंनेर अन्र्तविरोध छ । एकातर्फ दवावको कारण खाद्य सुरक्षा, खान पाउने अधिकार, शिक्षाको अधिकार, स्वास्थ्यको अधिकार, बस्न पाउने अधिकार मौलिक अधिकारमा हालिदिएकोछ । उता नवउदारीकरणको नीतिलाई जस्ताको तस्तै स्विकारेकोछ ।

पार्टीको नेता मेडिकल कलेज चलाउँछ अनि शिक्षालाई मौलिक अधिकार बनाउने भन्छ । यहिंनेर अन्र्तविरोध छ । त्यो मिल्दै मिलेन । अर्थतन्त्रको क्षेत्रमा यो संविधानले नवउदारीकरणलाई जस्ताको तस्तै स्विकारेको हुनाले जतिसुकै भनिएका माग पूरा भएको भएपनि अर्थतन्त्रको क्षेत्रमा बहुसंख्यक जनताको पक्षमा यो हुदैंनथ्यो ।

नेपालमा राष्ट्रनिर्माणको प्रश्न अड्केकोथियो । पन्चायतले राष्ट्र बनिसकेको भनेपनि बनिसकेको थिएन । राष्ट्रनिर्माणको प्रक्रियामा यो प्रवेश नै गर्न चाहेन । बहुराष्ट्रिय राज्य हो भन्नेमा प्रवेश गर्नै चाहेन । मधेस र जनजातिलाई सबभन्दा बढी चित्त दुखेको कुरा यहि हो ।

यत्रो बर्ष सम्म उनीहरुको अस्तित्वमा धावा बोल्ने अहिले उनीहरु यो राष्ट्रको अँग हो । त्यो परिभाषाभित्र पर्नुपर्छ । हाम्रो स्वामित्व चाहिन्छ भन्दा अराष्ट्रिय भन्दिने ? हाम्रोमा उठेको पहिचानको कुरा युरोपतीरको जस्तो पहिचानको कुरा होईन । चानचुन २ सय बर्ष सम्म उनीहरुले नेपाली हुन नपाएको र नेपालको राष्ट्रनिर्माणको अंग हुन नपाएकोले त्यो परिभाषाभित्र उनीहरुले आफ्नो परिचय खोजेकाहुन् ।

पहाडे अन्धराष्ट्रवादले दमन गरेकोले उनीहरुको वर्ग निर्माण नै पिँधमा परेको हो । मधेसको मान्छे काठमाण्डौ आउनै भिसा लिनुपर्ने अवस्था थियो । बेतमास गएर मधेसी जनताको जमीन हडप्ने । कर खाने कुट खाने । तर उनीहरुलाई राज्यमा कतै उपस्थित हुन नदिएपछि उनीहरुको वर्ग निर्माण नै खत्तम भयो । त्यसैले उनीहरुको राष्ट्रिय मुक्तिको प्रश्न केवल पहिचानको राजनीति मात्र थिएन । उनीहरुले आफ्नो दुई तीन सय बर्षदेखि भट्किएको आर्थिक जीवनलाई पनि सम्बोधन गर्नुपर्छ भनेकाुहन् । सत्ता त्यसमा प्रवेश गर्नै चाहेन ।

४ सय रोपनी विर्ता पाएको धनकुटाका थापा खलक ५ चोटी प्रधानमन्त्री भए । ९सय विघा जमीन हुने मधेसी मन्त्रीमण्डलमा आउन त कुरै छाडौं काठमाण्डौ आउन समेत भिसा लिनुपर्ने अवस्थामा थियो ।

सामन्तवादमा सम्पत्ति भनेको जमीन हो । जमीन भएपछि त सोझै राज्यमा पुग्नुपर्ने । अरु ठाउँमा पुग्छ तर नेपालमा पाएन । मधेसी भएकोले राज्यमा पुग्न पाएन । जमिन भएर पनि पाएन । जमीन नहुनेहरुको त के कुरा । नेपालमा जात ब्यवस्थाले वर्ग निर्माण गर्यो । यस्तो सामाजिक, साँस्कृतिक र राजनीतिक ब्यवस्था भएको ठाउँमा वर्ग विश्लेषण गर्दा जात ब्यवस्थाको चुरो नकेलाई समस्या बुझिदैन । यस्तो समस्याको संश्लेषण नगरि समाधानको बाटो पत्ता लगाउन नसक्नु स्वाभाविक हुन्छ । अहिले भएकै त्यहि हो ।

जसको हातमा किबोर्ड भयो उसले जे लेखिदिएपनि भो । संविधान बनाउने अन्तिममा ५ जना थिए । तिनले जे गरेपनि भो, गरे । दलित, मधेसी, मजदुर सबैको हकमा यहि हो । बोल्न पनि अप्ठेरो । नेपालमा सबैभन्दा बढी कुराकानी जनजातिकै हुने तर जनजाति प्रश्नमा त यो संविधान प्रवेश गर्नै चाहेन । मुद्दा नै होईन भनिदियो ।

संस्कृतिमा यसको असर पर्नै नै भयो । राष्ट्रिय निर्माणकै प्रश्नमा प्रवेश नगरेपछि संस्कृतिमा न्याय हुन्छ भन्ने कुरै भएन । हुनै सक्दैनथियो । त्यो एउटा पाटो छ अर्काे अब यथास्थितिलाई कायम गर्नका निम्ति प्रतिगमन गरिदैंछ ।

म एउटा सानो उदाहरण दिन चाहन्छु । हेर्दा सानो बिषय छ । संविधान बनाउँदा वडामा ५ जना मध्ये २ जना महिला हुनुपर्छ भनेर संविधानमा लेखेकोछ । तर त्यो संविधानलाई लागु गर्ने बेलामा पितृसत्तावादले वडा सदस्य २ जना हुनुपर्ने भनि किटान गर्यो । संविधानले त्यसो भनेको होईन । ५ मध्ये २ जना महिला हुनुपर्छ भनिएको हो । त्यो वडाअध्यक्ष पनि हुनसक्दछ । तर वडा अध्यक्षमा महिला आए भने २ जना वडा सदस्य सहित ३ जना हुनेभए । त्यसलाई रोक्न मधेसी, दलित, जनजाति पितृसत्ता सबै मिले । थुप्रा महिला वडाअध्यक्ष बन्न सक्ने ठुलो सम्भावना संविधानबाट कानुन सम्म आईपुग्दाखेरी काटियो ।

हेर्दा केहि पनि होईन जस्तो तर यो पुरानो यथास्थितिलाई निरन्तरता दिनका लागि भब्य प्रतिगमनको श्रृखँला शुरु गरिएको हो । मुस्लिमको मुद्दामा सर्वाेच्च अदालतको हाल हेर्नाेस ।
मुस्लिम समुदायबाट एउटापनि राष्ट्रियसभामा नपुग्ने भएपछि सर्वाेच्चमा मुद्दा पर्यो । सर्वाेच्चले के भन्छ, ‘ हामीलाई त्यस्तो होला भन्ने विश्वास नै लाग्दैन ।’ के भनेको त्यो ? सर्वाेच्चलाई संविधानमा ब्यवस्था गरिएको ‘समावेशी समानुपातिकु ‘ लागु नहोला भन्ने विश्वास लाग्दैन ।

त्यति भनेपछि प्रतिनीधित्व नलिएपनि भयो । यो यथास्थितिलाई कायम गर्न योजनाबद्ध प्रतिगमन शुरु भएको अवस्था हो । यो तर्कका लागि तर्क होईन । काट्नै नसक्ने यथार्थ हो ।

संविधानको मौलिक हकमा दलितहरुलाई भूमी दिईने भनियो । पछि कानुन बनाएर ब्यवस्थापन गरिनेछ भनियो । अहिले कानुन कस्तो बनेकोछ भनेर हेर्यौ भने त्यो कानुनले केहि भन्दैन । सरकारले एउटा समिति, एउटा आयोग , एउटा कार्यदल बनाउन सक्नेछ भनि लेखिएकोछ । यत्ति हो । बनाएपनि भो नबनाएपनि भो । पछि बनाएपनि भो ।

संविधानले कानुन बनाउ भन्यो । कानुनले कार्यदललाई जिम्मा दियो । कार्यदल संविधान भन्दा माथि भयो ।

पहिलो त संविधान नै यथास्थिति बन्यो । त्यो यथास्थितिलाई टिकाउन प्रतिगमन शुरु भयो । मलाई लाग्छ अबको केहि समयपछि यसका गम्भीर परिणामहरु देखिन थाल्नेछन् । चरम निरंकुशतातीर नगईकन यो ब्यवस्था धानिदै धानिदैन । चरम निरंकुशताले विस्फोट अनिवार्य हुन्छ ।

(फ्री प्रेस नेपालले संविधान दिवसको अवसरमा आयोजना गरेको ‘संविधान र सर्वस्विकार्यता’ विमर्श कार्यक्रममा ब्यक्त गरेको बिचार )

[/et_pb_text][et_pb_text _builder_version=”3.15″]

भिडियो हेर्नुहोस्

Facebook Comments
Tags: Ahutiissue-2अंक-२आहुति
आहुति

आहुति

Next Post

टोपी राष्ट्रियताको ५० बर्ष

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

सामाजिक सन्जाल

यो हप्तामा लोकप्रिय लेखहरू

    भर्खरै

    ‘प्रशासनमा जनजातिको प्रतिनिधित्व बढ्दो छ’  – उदय राना मगर,  नवनियुक्त महाबाणिज्यदुत हङकङ

    ‘प्रशासनमा जनजातिको प्रतिनिधित्व बढ्दो छ’ – उदय राना मगर, नवनियुक्त महाबाणिज्यदुत हङकङ

    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    नेवार ‘खलनायक’ बनाइएको पाटन घटनाको लुकाइएको पाटो

    अर्काको लागि लडिरहेका आफ्नै लागि लड्न थाले (भिडीयो संवाद)

    अर्काको लागि लडिरहेका आफ्नै लागि लड्न थाले (भिडीयो संवाद)

    डलर खेती होइन जनजाति आन्दोलन

    डलर खेती होइन जनजाति आन्दोलन

    आदिवासी जनजातिलाई गोलबन्द गर्ने ‘महासंघ’ को जन्मकथा

    आदिवासी जनजातिलाई गोलबन्द गर्ने ‘महासंघ’ को जन्मकथा

    • विज्ञापन ‘फ्री’ अनलाईन म्यागेजिन
    • प्रयोगका सर्त
    • Privacy Policy
    • सम्पर्क
    editor@freepressnepal.com

    Copyright © 2018-20 Free Press Nepal.

    No Result
    View All Result
    • विज्ञापन ‘फ्री’ अनलाईन म्यागेजिन
    • प्रयोगका सर्त
    • Privacy Policy
    • सम्पर्क

    Copyright © 2018-20 Free Press Nepal.